Το Λεξικό προπαγάνδας στα ΜΜΕ για τον πόλεμο Ισραήλ στην Παλαιστίνη

Aναδημοσίευση από το info-war.   Γράφει ο Αρης Χατζηστεφάνου
Προ ημερών διέρρευσε στην ερευνητική ιστοσελίδα The Intercept εσωτερικό έγγραφο των New York Times που καλούσε τους συντάκτες να αποφεύγουν λέξεις όπως «γενοκτονία», «εθνοκάθαρση» και «κατεχόμενα εδάφη» όταν αναφέρονται στη σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα. Σκεφτήκαμε λοιπόν να συντάξουμε ένα αντιλεξικό στο οποίο θα εξηγούμε γιατί φιλοϊσραηλινά ΜΜΕ και πολιτικοί χρησιμοποιούν ή αποφεύγουν λέξεις και φράσεις στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τις θέσεις του Τελ Αβίβ στη διεθνή κοινή γνώμη.
■ Απάντηση ή Αντίποινα: Όταν το Ιράν επιχείρησε να πλήξει με drones και πυραύλους το Ισραήλ, ως απάντηση στον βομβαρδισμό της πρεσβείας του στη Δαμασκό, η λέξη αντίποινα ήταν σχεδόν απούσα από τους τίτλους των διεθνών ΜΜΕ. Αντίθετα, καθώς το Ισραήλ προετοιμαζόταν για τη δική του ανταπάντηση (ουσιαστικά δεύτερο πλήγμα) η λέξη αντίποινα κυριαρχούσε στα μέσα ενημέρωσης.
Ομολογουμένως σε μακροχρόνιες συγκρούσεις ή ακόμη και βεντέτες είναι δύσκολο να ορίσεις ποια ενέργεια αποτελεί την επιθετική πράξη και ποια είναι η απάντηση σε αυτήν. Τέτοιο πρόβλημα όμως δεν υπάρχει σε περίπτωση στρατιωτικής κατοχής. Όταν λόγου χάρη η ναζιστική Γερμανία πραγματοποίησε τη σφαγή στο Δίστομο, προσπάθησε να την παρουσιάσει σαν απάντηση σε επιθέσεις που δέχτηκαν στρατιώτες της από δυνάμεις ανταρτών (θέση την οποία υιοθετεί σήμερα μόνο η ναζιστική Χρυσή Αυγή). Στην πραγματικότητα, οι κινήσεις των ανταρτών αποτελούσαν την απάντηση στη στρατιωτική κατοχή της Ελλάδας.
Αντίστοιχα, το Ισραήλ προσπαθεί να παρουσιάσει τη σφαγή στη Γάζα σαν απάντηση στην επίθεση που δέχτηκε την 7η Οκτωβρίου. Ευτυχώς ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αν και καταδίκασε την επιχείρηση της Χαμάς, την παρουσίασε ουσιαστικά ως απάντηση στα 56 χρόνια «ασφυκτικής κατοχής» από το Ισραήλ.
■ Γενοκτονία (η): Ο όρος αποφεύγεται πάση θυσία από τα διεθνή ΜΜΕ καθώς προκαλεί συνειρμούς με τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας. Παράλληλα, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα και στις χώρες που συνεργάζονται με το Ισραήλ, καθώς η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του 1948 αναφέρεται ρητά στην υποχρέωση τρίτων χωρών «να το αποτρέπουν και να το τιμωρούν».
■ Εθνοκάθαρση (η): Όπως και στην περίπτωση της γενοκτονίας, η χρήση του συγκεκριμένου όρου αμφισβητεί το ισραηλινό αφήγημα, ότι η σφαγή των Παλαιστινίων γίνεται για την αντιμετώπιση της δράσης της Χαμάς. Η παρουσίαση βέβαια αυτή την εβδομάδα από τον Νετανιάχου προγράμματος σχεδόν πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ για τον εποικισμό περιοχών της βόρειας Γάζας, που την ισοπέδωσε ο ισραηλινός στρατός, είναι δύσκολο να περιγραφεί χωρίς τη λέξη εθνοκάθαρση.
■ Κατεχόμενα εδάφη (τα): Παρά το γεγονός ότι ο όρος χρησιμοποιείται επισήμως από τα Ηνωμένα Έθνη για την ισραηλινή κατοχή παλαιστινιακών εδαφών, είναι σχεδόν ολοκληρωτικά απών από τα διεθνή ΜΜΕ. Ο λόγος δεν είναι απλώς επικοινωνιακός, αλλά και βαθύτατα πολιτικός. Η αναγνώριση της κατοχής ενεργοποιεί το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αντίσταση, όπως καθορίστηκε με την υιοθέτηση του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου Ι στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949. Ακόμη πιο συγκεκριμένα, το ψήφισμα 37/43 του ΟΗΕ επιβεβαίωσε «τη νομιμότητα του αγώνα των λαών για ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα, εθνική ενότητα και απελευθέρωση από την αποικιοκρατική και ξένη κυριαρχία και την ξένη κατοχή με όλα τα διαθέσιμα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του ένοπλου αγώνα». Υπό αυτό το πρίσμα, νομιμοποιείται ακόμη και η επιχείρηση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου – ακόμη κι αν στη συνέχεια πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες για τυχόν εγκλήματα που συντελέστηκαν κατά τη διάρκειά της.
■ Κύκλος βίας / αίματος (ο): Όπως εξηγώ και στο βιβλίο «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση» (εκδ. Τόπος), η φράση έχει στόχο να εξισώσει τις ευθύνες των δυνάμεων κατοχής (Ισραήλ) με τα θύματα της κατοχής (Παλαιστίνιοι) και σε δεύτερο επίπεδο να δημιουργήσει την εικόνα ότι οι δύο δυνάμεις έχουν την ίδια δύναμη πυρός αλλά και τον ίδιο αριθμό θυμάτων. Όταν όμως μια πυρηνική δύναμη πραγματοποιεί γενοκτονία, το σχήμα δεν έχει ποτέ σχήμα κύκλου αλλά βέλους.
■ Πόλεμος στη Γάζα (ο): Η χρήση της φράσης υπονοεί την ύπαρξη δύο οργανωμένων στρατιωτικών δυνάμεων που εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις, με έστω και προσχηματικό σεβασμό στη Συνθήκη της Γενεύης. Στην περίπτωση της Γάζας, όμως, δεν έχουμε συνθήκες κήρυξης πολέμου (Jus ad bellum), ούτε ακολουθούνται κανόνες διεξαγωγής του πολέμου (Jus in bello).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η φρασεολογία του Al Jazeera, που δεν μιλά για τον «πόλεμο της Γάζας» αλλά για «πόλεμο εναντίον της Γάζας».
■ Σύνθετο ζήτημα / όχι άσπρο μαύρο (το): Αγαπημένες εκφράσεις όσων στηρίζουν το Ισραήλ, ενώ προσποιούνται ότι τηρούν ουδέτερη στάση. Αυτό που υπονοούν είναι ότι όποιος ασκεί κριτική στο Ισραήλ δεν έχει και δεν μπορεί ποτέ να έχει πλήρη γνώση των βαθύτερων αιτιών που οδηγούν στη σημερινή κατάσταση και θα πρέπει να εναποθέσει την ενημέρωσή του σε επιλεγμένους πολιτικούς, διεθνολόγους και εξειδικευμένους δημοσιογράφους.
Κανένας βέβαια δεν θα υποστήριζε ότι η γενοκτονία των Ινδιάνων από τους Ευρωπαίους εποίκους, των Κονγκολέζων από το Βέλγιο και των Εβραίων από τη Γερμανία ήταν μια «σύνθετη» κατάσταση, την οποία κατανοούν μόνο ειδικοί.
■ Σφαγή (η): Η χρήση της λέξης άρχισε σταδιακά να απομακρύνεται από τους τίτλους των διεθνών ΜΜΕ λίγες εβδομάδες μετά την 7η Οκτωβρίου. Έρευνα του Intercept σε δείγμα 1.000 άρθρων των New York Times, της Washington Post και των Los Angeles Times έδειξε ότι τους πρώτους δύο μήνες η λέξη massacre (αιματοκύλισμα) χρησιμοποιούνταν τουλάχιστον 50 φορές περισσότερο όταν τα θύματα ήταν Ισραηλινοί, ενώ η αντίστοιχη αναλογία για τη λέξη slaughter (σφαγή) ήταν περίπου 20 προς 1.
■ Τρομοκρατία (η): Ο όρος αποδίδεται σχεδόν από το σύνολο των δυτικών ΜΜΕ στην οργάνωση Χαμάς (προ ημερών τον χρησιμοποίησε και ο Αλέξης Τσίπρας εναντίον της οργάνωσης), αλλά ποτέ σε οργανώσεις ένοπλων Ισραηλινών που πραγματοποιούν συνεχείς επιθέσεις εναντίον Παλαιστινίων. Να σημειωθεί ότι ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μάρτιν Γκρίφιθς, έχει δηλώσει ότι για τον οργανισμό η Χαμάς δεν θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση αλλά πολιτικό κίνημα. Ως τρομοκρατική οργάνωση την έχουν κατηγοριοποιήσει μόνο εννέα χώρες και η Ε.Ε., δηλαδή 36 χώρες σε σύνολο 193 μελών του ΟΗΕ.