Η ανελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

3 Μαΐου: Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου
Η Ελλάδα βρίσκεται στην ομάδα των προβληματικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ότι αφορά τη Ελευθερία του Τύπου, μαζί με την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, την Κροατία κ.ά. Στην αμέσως χειρότερη (κακή) θέση, μόνη της, βρίσκεται η Βουλγαρία, ενώ η Κύπρος αναφέρεται στην ομάδα με καλλίτερη θέση.

Στην ετήσια έκθεση για την Παγκόσμια Ελευθερία του Τύπου, 14 διεθνείς οργανώσεις δημοσιογράφων, προειδοποιούν πως η ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη διατρέχει σοβαρό κίνδυνο. Η νέα επίθεση στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης εν μέσω της πανδημίας Covid-19 έχει επιδεινώσει μια ήδη θλιβερή προοπτική, σημειώνεται.

Η έκθεση αναλύει τις ειδοποιήσεις που υποβλήθηκαν στην πλατφόρμα το 2019 και δείχνει το αυξανόμενο μοτίβο εκφοβισμού των δημοσιογράφων στη γηραιά ήπειρο. Οι τελευταίες εβδομάδες επιτάχυναν αυτήν την τάση, με την πανδημία να δημιουργεί ένα νέο κύμα σοβαρών απειλών και επιθέσεων κατά της ελευθερίας του Τύπου σε πολλά κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ως απάντηση στην κρίση της υγείας, οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν στο δημοσιογραφικό έργο, επέκτειναν την επιτήρηση και τη λογοκρισία, θέσπισαν νόμους για τα τιμωρήσουν υποτίθεται τις “ψευδείς ειδήσεις”, ορίζουν τι είναι “ψευδές” ανάλογα με τα πολιτικά συμφέροντα τους.  

Η έκθεση που απευθύνεται στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογραμμίζει την επειγουσα ανάγκη να τερματιστούν οι επιθέσεις κατά της ελευθερίας του Τύπου, έτσι ώστε δημοσιογράφοι και άλλοι φορείς των μέσων ενημέρωσης να μπορούν να εργάζονται χωρίς φόβο.

Το 2019 ήταν ήδη μια επικίνδυνη χρονιά για την ελευθερία του Τύπου και την ελευθερία της έκφρασης στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα κατέγραψε 142 σοβαρές απειλές για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων 33 φυσικών επιθέσεων εναντίον δημοσιογράφων, 17 νέων υποθέσεων κράτησης και φυλάκισης και 43 υποθέσεων παρενόχλησης και εκφοβισμού.

Οι φυσικές επιθέσεις περιελάμβαναν τραγικά δύο δολοφονίες δημοσιογράφων: τη Lyra McKee στη Βόρεια Ιρλανδία και τον Vadym Komarov στην Ουκρανία. Εν τω μεταξύ, η Πλατφόρμα κήρυξε επίσημα τις δολοφονίες της Daphne Caruana Galizia (2017) στη Μάλτα και του Martin O’Hagan (2001) στη Βόρεια Ιρλανδία ως υποθέσεις ατιμωρησίας, επισημαίνοντας την αποτυχία των αρχών να παραπέμψουν τους υπεύθυνους στη δικαιοσύνη. Μόνο η Σλοβακία παρουσίασε συγκεκριμένη πρόοδο στον αγώνα κατά της ατιμωρησίας, κατηγορώντας τον φερόμενο εγκέφαλο και τέσσερις άλλους που κατηγορούνται για δολοφονία του δημοσιογράφου Ján Kuciak και της αρραβωνιαστικιάς του, Martina Kušnírová .

Στο τέλος του 2019, η Πλατφόρμα κατέγραψε 105 περιπτώσεις δημοσιογράφων που βρίσκονται φυλακισμένοι, ανάμεσα τους οι 91 στην Τουρκία. Η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί το 2020. Παρά την οξεία απειλή για την υγεία τους, η Τουρκία απέκλεισε δημοσιογράφους από μαζική απελευθέρωση κρατουμένων τον Απρίλιο του 2020.

Άλλα σοβαρά ζητήματα που εντοπίστηκαν από τις ειδοποιήσεις του 2019 περιελαμβάνοιυν εκτεταμένα μέτρα επιτήρησης που απειλούν την ικανότητα των δημοσιογράφων να προστατεύουν τις πηγές τους, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Πολωνίας και της Ελβετίας, καθώς και πολιτικές προσπάθειες για «σύλληψη» μέσων μέσω ιδιοκτησίας και χειραγώγησης της αγοράς, πιο εμφανώς από όλα στην Ουγγαρία. 

Οι εταίροι-δημοσιογραφικές οργανώσεις- της πλατφόρμας ζητούν επείγοντα έλεγχο των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη προκειμένου να αποκτήσοουν έκτακτες εξουσίες που σχετίζονται με την ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.  Η ανεξέλεγκτη και απεριόριστη κατάσταση των νόμων έκτακτης ανάγκης είναι ανοιχτή σε κατάχρηση και έχει ήδη επηρεάσει σοβαρά την ικανότητα των μέσων ενημέρωσης να αναφέρουν και να ελέγχουν τις ενέργειες των κρατικών αρχών.