Ο Άγνωστος Ψηφιακός Πόλεμος χειραγώγησης και προπαγάνδας

Γράφει στο ΠΡΙΝ ο Έκτωρ-Ξαβιέ Δελαστίκ
αναδημοσίευση αποσπασμάτων από το πολύ ενδιαφέρον άρθρο το οποίο ολόκληρο διαβάζετε εδω
Ο δεξιός ηγέτης και οι απείρως δημοφιλέστεροι διαδικτυακοί του φίλοι
Μελετώντας τις αναφορές στο παγκόσμιο Twitter για την κρίση στον Έβρο το 2020, ένα από τα λιγότερο σημαντικά αλλά περισσότερο διασκεδαστικά στοιχεία που προέκυψαν ήταν το εξής: οι επίσημοι λογαριασμοί των ελληνικών κυβερνητικών στελεχών είχαν επιρροή τριτο-τέταρτης κατηγορίας σε σχέση με βραχύβιους λογαριασμούς  (burner accounts) της ελληνικής ακροδεξιάς στη συζήτηση, παρά το ότι κινούνταν στους ίδιους κύκλους
Το ζήτημα των Μ.Κ.Δ. ταλαιπωρεί την αριστερά περίπου από την αρχή της δημοφιλίας τους. Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου θα εξετάσουμε τη γεωμετρία τους, την εμπειρία χρήσης που αυτή παράγει και θα καταλήξουμε σε μια σειρά τακτικούς και στρατηγικούς κανόνες για την οργανωτική αξιοποίησή τους.
Οι ισχυροί ακολουθούν τους ισχυρότερους: η λυδία λίθος κάθε Μ.Κ.Δ.
Η διαφορά δυναμικής από την οποία ξεκινήσαμε δεν αφήνεται στην τύχη της: ενισχύεται στοχευμένα από τις επιλογές χαρακτηριστικών των Μ.Κ.Δ., οι οποίες σχεδιάζονται για να αυξήσουν την «κίνηση» εντός τους προς όφελος της ιδιοκτήτριας εταιρίας. Πολύ απλοϊκά, οι λογαριασμοί με εκατοντάδες ακόλουθους τείνουν δυσανάλογα συχνά να ακολουθούν λογαριασμούς με χιλιάδες ακόλουθους και αυτοί με τη σειρά τους ακολουθούν δυσανάλογα συχνά λογαριασμούς με εκατοντάδες χιλιάδες [6]. Τα κίνητρα που δίνει η κάθε εταιρία διαφέρουν, αλλά καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα: έναν ιμάντα συνεχούς αναπαραγωγής περιεχομένου από τα πάνω προς τους κόμβους και από τους κόμβους προς τους καταναλωτές. Για τις εταιρίες αυτές, η συνεχής λειτουργία του ιμάντα αυτού παράγει το βασικό τους προϊόν: προσωπικά δεδομένα χρηστών προς εμπορία [7].
Εάν όμως αυτή η δομή κάνει το προπαγανδιστικό μέρος του εαυτού σας να σηκώνει το φρύδι, έχετε δίκιο. Αυτή η ιεραρχική δομή σφράγισε την πανδημία του SARS-CoV-2, όπου το 73% της αντιεμβολιαστικής προπαγάνδας στα πλαίσια του Facebook είχε ως τελική πηγή 12 (!) αντιεμβολιαστικούς λογαριασμούς πρώτης γραμμής [8] [9]. Σε οριακα πιο αθώα εκδοχή, οι διαφημιστικές καμπάνιες εταιριών multi-level marketing όπως η Herbalife αξιοποιούν τα Μ.Κ.Δ. από τη σκοπιά του ότι η διαφήμιση κινείται και οριζόντια, προερχόμενη φαινομενικά από πρόσωπα που γνωρίζει και εμπιστεύεται κανείς. Η τεχνογνωσία αυτή βρίσκει κρατική εφαρμογή με ανάγλυφο τρόπο στην ευρεία χορήγηση δωρεάν ταξιδιών σε influencers προς (μεταξύ άλλων) Η.Π.Α., Σαουδική Αραβία και Πακιστάν [10]. Η διαφήμιση που δημιουργείται και αναπαράγεται με αυτόν τον τρόπο αποτελεί ένα χρήσιμο και στοχευμένο σουλούπωμα της διεθνούς εικόνας κρατών με συνεχείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πόλεμος της πληροφορίας: πεδίο μάχης των Μ.Κ.Δ.
Τα παραπάνω στοιχεία θέτουν βάση για μια συγκροτημένη πολιτική αξιοποίησης των Μ.Κ.Δ. και αναγνώρισης των προσπαθειών συντονισμένης προπαγάνδας μέσω αυτών:
i) Η δημιουργία λογαριασμών για λόγους προπαγάνδας μπορεί να γίνει σχετικά απλά και σε μεγάλες ποσότητες, η λειτουργία τους όμως κατ’ ανάγκη θα παρουσιάζει εξαιρετικά ομογενοποιημένο προφίλ καθώς θα βασίζεται σε πολύ συγκεκριμένο σετ οδηγιών.
ii) Οι οργανωμένες κοινότητες και οι υπο-κοινότητες με ιδιάζουσα συμπεριφορά μπορούν να αναγνωριστούν εύκολα και κατά βάση αυτοματοποιημένα εάν υπάρχουν τα αρχικά δεδομένα.
iii) Η καθετοποιημένη δομή των Μ.Κ.Δ. επιτρέπει την αναγνώριση και στοχοποίηση των πηγών μιας προπαγανδιστικής γραμμής, καθώς το χονδρικό υπολογισμό της απήχησή της.
iv) Η ταυτοποίηση καθ’ εαυτό δικτύων προπαγάνδας μπορεί να γίνει μέσω της διερεύνησης του αν χρησιμοποιούν εφαρμογές αυτόματης διαφήμισης («bots» ή «cyborgs»).
v) Η επιτυχία της προπαγάνδας μέσω Μ.Κ.Δ. βασίζεται σε μεγάλο απόθεμα αληθοφανών burner accounts που θα παρεμβαίνουν στη συζήτηση ενεργά, έχοντας συλλογική, αλλά όχι ατομική, αναγνωσιμότητα.
vi) Η επιτυχία της προπαγάνδας μέσω Μ.Κ.Δ. βασίζεται στην έγκαιρη δημιουργία μιας τεχνητής πλειοψηφίας σε κάθε σχετική συζήτηση χωρίς οργανωμένη αντιπροπαγάνδα.
vii) Κάθε αστική προσπάθεια που πληροί τα παραπάνω κριτήρια απαιτεί σημαντικό επίπεδο οργάνωσης, κεφαλαίων και διαθέσιμων εργατοωρών για να στηθεί, όσο και αν μπορεί να αυτοματοποιηθεί η μετέπειτα λειτουργία της.
viii) Συνακολούθως, η ανάδειξη τέτοιων δικτύων και η διαγραφή τους προκαλεί όχι μόνο πολιτική ζημιά, αλλά και σημαντική αύξηση του λειτουργικού κόστους της προπαγάνδας.
Τέλος, θα κλείσουμε με το ότι η χαρτογράφηση, αποκάλυψη, στοχοποίηση και αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων δικτύων κλείνει μια επένδυση εκατοντάδων ή χιλιάδων εργατοωρών και κόστους δεκάδων έως εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ αναλόγως του μεγέθους του δικτύου, αποτελώντας ταυτόχρονα και μια ηθική νίκη.