Το μοντέλο e-food, τέλεια πλατφόρμα για εργασιακή αποκτήνωση

Το 2019 είδαμε ΄όσοι στο σινεμά την ταινία του Κεν Λόουτς “Δυστυχώς απουσιάζατε”, πήραμε μια γεύση για το τι σημαίνει η εκούσια σκλαβιά στην ελεύθερη αγορά, η μετατροπή των εργαζόμενων σε “συνεργάτες”, σε Freelancers υπό την εργοδοτική εποπτεία του αρχικού αφεντικού. Οι “συνεργάτες” με συμβόλαια όχι μόνο δεν διαμόρφωναν μόνοι τους την εργασία τους αλλά κουβαλούσαν μαζί μπουκάλι -WC ώστε να μην χρειαστεί να σταματήσουν ούτε για κατούρημα. Αλλιώς κάποιος άλλος “συνάδελφος-συνεργάτης” θα τους …έτρωγε τη δουλειά παράδοσης. Το πετυχημένο αυτό μοντέλο εργασιακής ζούγκλας ήρθε και στη χώρα μας με τις εταιρείες διανομής φαγητού.  Η e food ετοιμάζεται να το εφαρμόσει, προχωρώντας άμεσα σε “απολύσεις” των εργαζομένων της (π.χ. Θεσσαλονίκη) και πρόσκληση για υπογραφή συμβολαίων “συνεργατών-freelancers”. Αναδημοσιεύουμε από τη σελίδα του James Veikos, τι ακριβώς σημαίνει η εξέλιξη αυτή. Ήδη υπάρχουν καλέσματα συλλογικής αντίδρασης και κινητοποίησης ενάντια στην ενέργεια της πλαρτφόρμας διανομής.
Τo φαγητό από την efood βρωμάει. Βρωμάει εργοδοτική εκμετάλλευση, εργασιακή απορρύθμιση, ατομικό εξαναγκασμό και κοινωνική αποσάρθρωση. Κοινώς, βρωμάει νεοφιλελευθερισμό. Δηλαδή; Πάμε να το εξηγήσουμε σε απλά λόγια. H efood, απασχολεί ανθρώπους ως διανομείς φαγητού. Αυτοί οι εργαζόμενοι μέχρι τώρα είναι υπάλληλοι με συμβατική σχέση εργασίας. Δηλαδή έχουν συγκεκριμένο μισθό, συγκεκριμένο ωράριο και συγκεκριμένο εργοδότη. Αυτός ο συγκεκριμένος εργοδότης έχει και συγκεκριμένες ευθύνες. Να προσφέρει μισθό, άδειες, ασφάλιση και να είναι και υπόλογος για θέματα που μπορεί να προκύψουν κατά την εργασία του διανομέα (π.χ. ατυχήματα στον δρόμο). Αυτήν την συμβατική σχέση εργασίας, η efood μέχρι τώρα την σεβόταν, αν και στα γνωστά νεοφιλελεύθερα πλαίσια. Δηλαδή αντί για συμβάσεις αορίστου χρόνου έβαζε τους εργαζομένους να υπογράφουν διαδοχικές τρίμηνες ενώ τον τελευταίο χρόνο οι συμβάσεις πήγαιναν μέσω εταιρειών «ανεύρεσης προσωπικού» (τα σκλαβοπάζαρα του νεοφιλελυθερισμού). Όλα αυτά μέχρι τώρα. Γιατί τις προάλλες, διανομείς της εταιρείας άρχισαν να λαμβάνουν μηνύματα σχετικά με το εργασιακό τους μέλλον εκεί. Σε αυτά τα μηνύματα αφού γίνεται μνεία στην αύξηση της παραγωγικότητας η εταιρεία «προτείνει» στους εργαζομένους να μετατραπούν σε Freelancers, δηλαδή σε αυτοαπασχολούμενους, κάτι που συμβαίνει ήδη με άλλες εταιρείες του κλάδου όπως η Wolt. Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα που προσφέρει αυτός ο τρόπος εργασίας, σύμφωνα πάντα με την εταιρεία, είναι η ευελιξία του, ελεύθερου πλέον, επαγγελματία να δουλέψει όσο θέλει και όποτε θέλει, καθώς και η αμοιβή ανά παραγγελία που μπορεί, θεωρητικά τουλάχιστον, να είναι και υψηλότερη από τον μέχρι πρότινος μισθό τους. Τα πράγματα φαίνονται εντελώς ρόδινα.
Είναι όμως έτσι; Βασικά όχι. Γιατί;

Ο αυταπασχολούμενος πλέον διανομέας, δεν έχει καμία αξίωση από την efood. Ό,τι και αν συμβεί. Τράκαρε στην εργασία; Δικό του θέμα. Δεν είχε αρκετές παραγγελίες επειδή είναι Αύγουστος; Δικό του θέμα. Χιόνιζε και δεν βγήκε να δουλέψει για να μην πεθάνει; ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΘΕΜΑ.
 Η διαδικασία μέσω της οποίας η πλατφόρμα επιλέγει με ποιούς διανομείς, ελεύθερους επαγγελματίες, θα συνεργαστεί, μάλλον θα είναι παραπλήσια με αυτή της άλλης γνωστής εφαρμoγής, της Wolt. Θα επιλέγονται ως συνεργάτες αυτοί που εξυπηρετούν σημαντικό όγκο παραγγελιών. Δηλαδή αυτοί που το αντιμετωπίζουν ως πλήρες επάγγελμα πλήρους ωραρίου, αλλά χωρίς καμία υποχρεώση από την πλευρά του εργοδότη. Οπότε το «τυράκι» για ευέλικτο ωράριο, μόνο στα χαρτιά ισχύει.
3. Το γεγονός πως ο καθέ διανομέας είναι ελεύθερος επαγγελματίας που για να συνεχίσει να πληρώνεται πρέπει να παίρνει μεγάλο ποσοστό παραγγελιών μέσα σε ένα πεπερασμένο γεωγραφικά, και παραγγελιοληπτικά, χώρο αυτόματα κάνει κάθε διανομέα να ανταγωνίζεται τους άλλους και κανένας τους να μην δίνει σημασία στο τι κάνει η efood. Για να δώσω ένα παράδειγμα. Έστω πως είμαι διανομέας/εντρεπρενέρ στην περιοχή της Αργυρούπολης. Θέλω να εργάζομαι 9 με 3 καθημερινές (που είναι το peak των παραγγελιών από καταστήματα/εταιρείες) και από 8-12 που είναι τα βραδυνά delivery. Την ίδια ιδέα έχουν και άλλοι 5 πχ. και όλοι μας έχουμε να ανταγωνιστούμε μεταξύ μας για τις 100 πχ παραγγελίες που γίνονται εκείνες τις ώρες. Συλλογικά και ατομικά εμείς δεν έχουμε κανένα τρόπο να επηρρεάσουμε πόσες παραγγελίες θα γίνουν μέσω efood. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε εμείς για να αυξήσουμε τις απολαβές μας, είναι να πάρουμε περισσότερες παραγγελίες απ’ότι οι άλλοι. Με ότι σημαίνει αυτό. Να οδηγούμε όσο πιο γρήγορα γίνεται, να μην ξεκουραζόμαστε, να να να.
 Το γεγονός πως οι διανομείς αυτοί δεν έχουν κάποιο κατάστημα ως βάση, τους επιβαρρύνει ποικιλοτρόπως. Σωματικά, ψυχολογικά, υγιειονομικά. Που θα ξεκουραστούν ανάμεσα σε παραγγελίες; Στο παγκάκι; Όταν βρέχει; Στον καύσωνα; Αυτή η συνεχής κούρσα κόντρα στους άλλους διανομείς πόσο κουραστική είναι; Με ποιον συνάδελφο θα μοιραστούν τα κοινά τους προβλήματα εφόσον είναι ανταγωνιστές; Και τέλος όλη μέρα στο δρόμο, που θα πάνε μια τουαλέτα; Και αν κάποιον δεν τον νοιάζει που θα κατουρήσουν, ίσως τον νοιάζει που θα πλύνουν τα χέρια τους πριν πιάσουν το φαϊ σου. Όλα αυτά δεν είναι καινούργια. Ούτε και μεμονωμένα. Είναι το μοντέλο εργασίας που χρησιμοποιούν πολλές εταιρείες της gig economy. Π.χ. η Wolt στον ίδιο τομέα με την efood ή το taxibeat και η uber. Απλά τώρα αυτή η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και η αποκτήνωση των εργαζομένων, επιταχύνεται και γίνεται πλέον με κυβερνητική και πολιτική βούλα. Οπότε τι; Πρώτα απόλα δημοσιοποίηση της κατάστασης, ωστε να ασκηθεί πίεση και να εκδηλωθεί συμπαράσταση στους εργαζομένους. Και μετά, εφόσον δεν υπάρξει κάποια αλλαγή, μποϋκοτάζ στην efood και στην wolt. Και μην ακούσω μλκιες περί «και οι άλλοι που ζουν από τις παραγγελίες τι θα κάνουν»; Πρώτον, δεν ζουν. Δεύτερον, είναι συλλογικό μας καθήκον να προστατεύουμε δικαιώματα που μας αγγίζουν όλους (εργασιακά τα λένε ρε κόπρε φιλελέ). Τρίτον, αν δεν θες να πάρεις από efood, πάρε τηλέφωνο το σουβλατζίδικό. Αυτοί έχουν διανομέα. Ίσως χρειαστούν και δεύτερο.