Στο αρχείο καταγγελίες για επαναπροωθήσεις προσφύγων, στοιχεία από ντοκιμαντέρ του ARTE

Λίγες ημέρες πριν το τηλεοπτικό δίκτυο του ARTE έβγαλε στον αέρα ένα σύντομο ντοκιμαντέρ στο οποίο αποκαλύπτονται συνταρακτικά στοιχεία για την ενοχή των ελληνικών αρχών στις δολοφονικές επαναπροωθήσεις προσφύγων μέσα σε σωσίβιες λέμβους. Τα όσα προβάλλονται στο ντοκιμαντέρ επιβεβαιώνονται και από την πρόσφατη ανακοίνωση του Ελληνικού Συμβουλίου για τους πρόσφυγες στην οποία καταγράφεται “ένα μοτίβο αναποτελεσματικής διερεύνησης των καταγγελιών για επαναπροωθήσεις από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές”. Καμία ποινική δίωξη δεν έχει ασκηθεί και από τις 125 υποθέσεις που διερεύνησε η Εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιά την τελευταία πενταετία (2019-2024), σχετικά με καταγγελλόμενες επαναπροωθήσεις, οι 106 τέθηκαν στο αρχείο, 15 παραμένουν μέχρι και σήμερα σε εκκρεμοτητα και 4 έχουν διαβιβαστεί λόγω αρμοδιότητας  σε άλλες Εισαγγελίες της χώρας.
Στη νέα έρευνα του του ARTE αποκαλύπτεται ο συστηματικός και οργανωμένος χαρακτήρας της επαναπροώθησης μεταναστών στην Ελλάδα. Από το 2020, χιλιάδες πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, έχουν πεταχτεί στη θάλασσα μέσα σε σωσίβιες λέμβους από την ελληνική ακτοφυλακή και έχουν αφεθεί να παρασυρθούν στα τουρκικά ύδατα. Πλήθος πηγών επιβεβαιώνει τις εγκληματικές πρακτικές την ελληνικής ακτοφυλακής, την αδράνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις ευθύνες της Frontex. Το 2020 η Κομισιόν ειδοποιήθηκε για τις περιπτώσεις pushbacks σε λέμβους και δεν προχώρησε ποτέ στην επιβολή κυρώσεων. Η Frontex κατηγορήθηκε σε έκθεση της OLAF (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης) ότι γνώριζε τις απωθήσεις και ότι τις κάλυπτε. Εκείνη η έκθεση οδήγησε στην παραίτηση του διευθυντή της Frontex, ο οποίος αργότερα ήταν υποψήφιος για τις εκλογές της ΕΕ με το κόμμα της ακροδεξιάς Μαρίν Λε Πεν.
Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει εξηγήσει μέχρι και τώρα την παρουσία των εκατοντάδων σχεδίων από το 2020 που παρασύρονται μέσα στην θάλασσα. Οι ελληνικές αρχές κάνουν τα πάντα για να συγκαλύψουν αυτές τις τακτικές. Η έρευνα από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) «Border Violence» δείχνει ότι το 95% των θυμάτων αυτής της πρακτικής στην Ελλάδα καταγγέλλει την καταστροφή ή την κλοπή του κινητού τους τηλεφώνου, όπως και προσωπικά είδη. Φαίνεται ότι υπάρχει προσπάθεια να κρυφτεί και η προέλευση των λέμβων που χρησιμοποιούνταν μέχρι το 2022, όπου αναγραφόταν ελληνική μάρκα.«Η πράξη αυτή είναι απαγορευμένη και επικίνδυνη. Έχουμε συλλέξει μαρτυρίες και έχουμε διαπιστώσει τις προσπάθειες της Ελλάδας να αποκρύψει τα ίχνη αυτών των πρακτικών. Η έρευνά μας αποδεικνύει την συστηματικότητα αυτών των pushbacks στη θάλασσα και με ποιον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση κλείνει σκόπιμα τα μάτια μπροστά σε αυτή τη βιαιότητα» σημειώνεται χαρακτηριστικά στο ερευνητικό ντοκιμαντέρ.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους πρόσφυγες σημειώνει ακριβώς τις ίδιες καταγγελίες. Τα στοιχεία που κατέθεσε στις 21-10-2024 το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στην Βουλή σε απάντηση κοινοβουλευτικής ερώτησης, αποκαλύπτουν ότι οι πρόσφυγες που καταφτάνουν σε ευρωπαϊκό έδαφος «επιστρέφονται πίσω» μαζικά και εγκαταλείπονται στην θάλασσα από τις ελληνικές αρχές σε σωσίβιες λεμβους. Ανάμεσα τους βρίσκονται γυναίκες και παιδιά.
Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά από το σύνολο των 125 υποθέσεων που έχει διερευνήσει η Εισαγγελία του Ναυτοδικείου Πειραιά την τελευταία πενταετία (2019-2024), αναφορικά με ποινικές ευθύνες λιμενικών οργάνων ή στρατιωτικών του Πολεμικού Ναυτικού για καταγγελλόμενες επαναπροωθήσεις, 106 έχουν τεθεί το αρχείο, 15 παραμένουν μέχρι και σήμερα σε εκκρεμότητά και 4 έχουν διαβιβασθεί λόγω αρμοδιότητας  σε άλλες Εισαγγελίες της χώρας. Συνεπώς καμία απολύτως ποινική δίωξη δεν έχει ασκηθεί για καμία υπόθεση επαναπροωθήσεων και καμία υπόθεση δεν έχει εξεταστεί ενώπιον Δικαστηρίου. Τα στοιχεία αυτά έρχονται σε συνέχεια της σχετικής απάντησης του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία επίσης το σύνολο των καταγγελιών για επαναπροωθήσεις, που έχουν διερευνηθεί από τις λοιπές Εισαγγελίες της χώρας σχετικά με τυχόν ποινικές ευθύνες αστυνομικών αρχών, έχουν ομοίως τεθεί στο αρχείο μετά τη διενέργεια προκαταρτικής εξέτασης ή παραμένουν μέχρι και σήμερα σε εκκρεμότητα, χωρίς καμία υπόθεση να έχει παραπεμφθεί ενώπιον Δικαστηρίου.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μέχρι και σήμερα εκκρεμούν ενώπιον της ελληνικής  Δικαιοσύνης πολλαπλώς τεκμηριωμένες υποθέσεις επαναπροωθήσεων όπως η περίπτωση διερμηνέα της FRONTEX, υπόθεση που έφεραν στο φως οι New York Times, τον Δεκέμβριο του 2021 και για την οποία οι ελληνικές αρχές είχαν δεσμευτεί για την πλήρη διερεύνηση της.  Μέχρι και σήμερα και παρότι ο Συνήγορος του Πολίτη και ο Υπεύθυνος θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, βάσει της δικής τους διερεύνησης έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η καταγγελία είναι αξιόπιστη, η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιον της ελληνικής Δικαιοσύνης, ήδη για διάστημα σχεδόν 3 ετών, χωρίς να είναι γνωστή κάποια εξέλιξη σε ό,τι αφορά την αποτελεσματική διερεύνηση της.
Υπενθυμίζεται ότι  η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει καταγράψει 809 περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών, που αφορούν τουλάχιστον 28,497 πρόσωπα. Αντίστοιχα η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, βάσει των στοιχείων του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, υπογραμμίζει ότι οι άτυπες αναγκαστικές επιστροφές «έχουν λάβει συστηματικό και οργανωμένο χαρακτήρα» ενώ σύμφωνα με τον Συνήγορo του Πολίτη «οι παράνομες επαναπροωθήσεις στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα παρουσιάζουν χαρακτηριστικά που δεν αντιστοιχούν σε μεμονωμένο φαινόμενο». «Υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να συναχθεί το συμπέρασμα ότι έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται επαναπροώθησης  προς την Τουρκία» υπογραμμίζει η Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης στην πρόσφατη έκθεση της (7/2024).
Την ίδια στιγμή και παρότι καμία υπόθεση δεν έχει παραπεμφθεί για περαιτέρω διερεύνηση ενώπιον της ελληνικής δικαιοσύνης, τον Ιούνιο 2024, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξέτασε με προφορική ακρόαση για πρώτη φορά δύο υποθέσεις επαναπροώθησεωναπό τον Έβρο και τη Σάμο, σε συνέχεια προσφυγών που είχαν κατατεθεί κατά της Ελλάδας. Η υπόθεση επαναπροώθησης από τα χερσαία σύνορα του Έβρου υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), το οποίο εκπροσώπησε και την προσφεύγουσα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Επιπλέον το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες έχει καταθέσει από τον Μάρτιο του 2022 και μέχρι σήμερα, περισσότερες από 80 αιτήσεις Ασφαλιστικών Μέτρων ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για υποθέσεις προσφύγων σε κίνδυνο επαναπροώθησης, οι οποίες όλες έχουν γίνει δεκτές από το Δικαστήριο.
Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε το σύντομο ντοκιμαντέρ του ARTE

https://youtu.be/vjOV4kNt36M